Present Perfect jest czasem, który sprawia uczącym się języka angielskiego niemały problem. Jeśli jesteś jedną z tych osób ten artykuł został napisany specjalnie dla Ciebie! Poniżej znajdziesz proste a zarazem wyczerpujące wyjaśnienie zastosowania czasu Present Perfect. Przeczytaj poniższy artykuł, wykonaj wskazane ćwiczenia, a czas Present Perfect już nigdy nie będzie stanowił dla ciebie problemu.
Dlaczego Present Perfect jest taki... trudny?
Present Perfect jest dość nietypowym czasem, który potrafi przyprawić o zawrót głowy. Dlaczego czas Present Perfect jest najbardziej znienawidzonym czasem gramatycznym?
Po pierwsze, my w naszym ojczystym języku polskim nie mamy odpowiednika czasu Present Perfect, bo u nas albo coś było, albo jest, albo po prostu będzie. A w angielskim? Co to właściwie znaczy, że przeszłość ma wpływ na teraźniejszość? No właśnie…
A po drugie?
Po drugie, musicie być świadomi tego, że czas Present Perfect ma wiele zastosowań
i o nich wszystkich opowiemy w tym właśnie artykule, tak, żebyście już zawsze mogli bezbłędnie zidentyfikować każde zastosowanie czasu Present Perfect i więcej się nie mylili. Hip hip hurra!
Pod koniec opowiem jeszcze jak, bez pudła, odróżnić czas Present Perfect od Past Simple
i uwierzcie, to mega proste.
Po lekturze artykułu, Perfect będzie dla Was bułką z masłem. ;D
No więc, do rzeczy…
Budowa czasu Present Perfect
Zanim przejdę do omawiania jak, gdzie, kiedy użyć czasu Present Perfect, słów kilka o konstrukcji…
Budowa czasu to nic innego jak:
Osoba/Podmiot + have/has + III forma z tabelki czasowników nieregularnych (TAK! Teraz trzeba znać III formę z tabelki!) lub „-ed” dodane do czasownika regularnego.
Jak to wyglada w praktyce?
Zdanie twierdzące (+)
You have bought a car.
He has bought a car.
Zdanie pytające (?)
Have you bought a car?
Has he bought a car?
Zdanie przeczące (-)
You haven’t (have not) bought a car.
He hasn’t (has not) bought a car.
Generalnie, na razie to na tyle o budowie. Należy pamiętać, że „has” występuje tylko w 3 osobie liczby pojedynczej czyli „he/she/it”.
Ale moment… czym właściwie jest to „has/have” w zdaniu, bo przecież nie oznacza „mieć”? Oczywiście, że nie „mieć”. „Has/Have” w czasie Present Perfect odgrywa rolę czasownika posiłkowego, oznacza to, że nie ma własnego znaczenia, ale jest niezbędny w budowie czasu.
Uwaga! Przypominam, że jeśli podmiot, nie jest człowiekiem, a rzeczą policzalną w liczbie pojedynczej np. „a computer”, podmiot tego typu traktujemy jako „it”.
Np. A computer has broken down. – Komputer się zepsuł. Ale już w liczbie mnogiej będzie: Computers have broken down.
Jeszcze jedna sprawa, to forma czasownika głównego. Jak pewnie dobrze zauważyliście, w Present Perfect czasownik nie zmienia swojej formy w pytaniach ani przeczeniach, tak jak dzieje się to w czasie Past Simple. Dla przypomnienia to samo zdanie w czasie Past Simple: (+) A computer broke down. (?) Did a computer break down? (-) A computer didn’t break down. – Czasownik wraca do swojej formy podstawowej w pytaniach i przeczeniach.
Ale o tym powiem więcej przy różnicach między Present Perfect i Past Simple.
A teraz… punkt główny tego artykułu czyli jak, gdzie, kiedy stosować Present Perfect
Zastosowanie Czasu Present Perfect czyli.. kiedy używać
Tak więc, jak zostało wspomniane wcześniej (zaraz po zdaniu, że dla nas Polaków Perfect nie ma większego sensu), czas Perfect ma kilka zastosowań.
Czasu Present Perfect używamy:
1) Jeśli coś zaczęło się w przesłości i trwa do tej pory.
Np. I have known Anna for 8 years. – Znam Annę od 8 lat.
O co chodzi w tym zdaniu? Poznałam Annę 8 lat temu i nadal się przyjaźnimi. Albo..
She has been married since 2015. – Jest mężatką od 2015 – Generalnie, chodzi o to, że wyszła za mąż w 2015 i jeszcze się nie rozwiodła, nadal jest żoną. 😀
Czy ktoś odgadł subtelną różnicę pomiędzy „for” a „since”? Tak jest!
„for” używamy kiedy mamy przedział czasu np. 5 years, 7 weeks, 2 hours.
„since” używamy, kiedy coś nastąpiło od konkretnego punktu w przeszłości i trwa do teraz, np. since 2005, since my birthday, since last Christmas itd.
Kilka ćwiczeń na odróżnienie „for” i „since” tutaj. I radzę poćwiczyć, bo to wcale nie jest takie hop siup jakby się mogło wydawać!
* Uwaga! W tym zastosowaniu czasu Present Perfect, zwłaszcza ze słowami „for” i „since”, aby położyć nacisk na ciągłość czynności, generalnie powinniśmy użyć czasu Present Perfect Continuous, który ma budowę:
Podmiot + has/have + been + czasonik z -„ing”.
Np. He has been working in this company for 11 years. – On pracuje w tej firmie od 11 lat.
Ale!! Nie zawsze można tak zrobić, ponieważ część czasowników w języku angielskim, nie łączy się z końcówką „-ing”, i ta grupa czasowników, to tak zwane „stative verbs” – czyli czasowniki oznaczające bardziej stan, niż wykonywanie czynności. Tych czasowników trzeba się nauczyć na pamięć. Tabelkę znajdziecie tutaj.
2) Jeśli widzimy rezultat jakiegoś zdarzenia.
Np. I have lost my wallet. I can’t pay for my shopping. – Zgubiłam portfel. Nie mogę zapłacić za zakupy.
Jak widzimy w przykładzie, osoba zgubiła portfel a rezultat jest taki, że teraz nie ma czym zapłacić za swoje zakupy. Ciekawą rzeczą jest to, że czasem Perfect nie opisujemy samego rezultatu zdarzenia, ale to co spowodowało ten rezultat. Dlaczego więc czas nazywa się Present, skoro opisuje się nim wydarzenie
z przeszłości, którego rezultat jest obecny teraz? No cóż, tak już jest i już. 😉
Żeby lepiej Wam to zobrazować, wyobraźcie sobie, że macie dwóch przyjaciół Pawła i Gawła. Paweł gra w tenisa i razem z Gawłem wybraliście się na mecz, żeby mu pokibicować. Siedzicie sobie na trybunach, czekacie, ale Paweł nie wychodzi na kort. Zdziwieni pytacie siedzącego obok kibica:
„Why is Pawel not playing tennis now?” – Dlaczego Paweł nie gra teraz w tenisa?
I słyszycie odpowiedź:
„Because he has twisted his ankle” – Bo skręcił kostkę.
O nie… resztę historyjki sobie dopowiedzcie.
Rozumiecie? Nie gra, bo skręcił kostkę. Ok, przychodzą Wam do głowy jakieś inne przykłady tego typu? To super!
A tymczasem kolejne zastosowanie Present Perfect…
3) Jeśli mówimy o doświadczeniach w naszym życiu, często ze słowami "ever" i "never".
Uwaga! Jeśli opowiadamy o wydarzeniach lub doświadczeniach, które miały bądź nie miały (a to ciekawe!) miejsca w naszym życiu, ALE!!! nie mówimy kiedy dokładnie to zdarzenie miało miejsce, to wówczas używamy czasu Present Perfect.
Np. I have never eaten Sushi. – Nigdy nie jadłem Sushi.
Lub..
He has never been to New York – On nigdy nie był w Nowym Jorku.
Ale też..
He has been to New York several times. – Był w Nowym Jorku kilka razy. 
Nie jest powiedziane kiedy. Mówimy tylko o tym, że takie zdarzenie miało lub nie miało u nas miejsca. Często jeśli zadajemy pytanie o czyjeś doświadczenie ze słówkiem „ever”, typu:
Have you ever seen this film? – Widziałeś kiedykolwiek ten film?
Lub…
Have you ever been to London? – Byłeś kiedykolwiek w Londynie?
Pamiętajmy, że jest to pytanie typu tak/nie, i odpowiadamy na nie albo:
„Yes, I have.” lub „No, I haven’t.” I potem ewentualnie dopowiadamy resztę.
Nie jest to oczywiście przymus, bo przecież możemy odpowiedzieć od razu całym zdaniem: „Yes, I have been to London twice in my life.” 🙂 Albo: „Yes, I have. I have been to London twice in my life.” Ładnie brzmi. 😀
Jeszcze raz. W tym zastosowaniu nacisk położony jest na samą czynność a czas kiedy miała ona miejsce nie jest określony bądź nie jest istotny.
np. Janusz has been to the Alps. – Janusz był w Alpach. Kiedy? Nieważne. Ważne, że był i już i to będzie w czasie Perfect. Jednak!! Jak powiemy, że Janusz był w Alpach w zeszłym roku, to podajemy kiedy zdarzenie miała miejsce i za Chiny nie możemy użyć już Perfectu, tylko co?
Tak!! Past Simple. Zdanie będzie wówczas brzmiało: Janusz was in the Alps last year.
No dobrze, kiedy jeszcze używamy czasu Present Perfect?
* Czasu Present Perfect używamy również do opisywania osiągnięć osób żyjących. Porównajmy dwa zdania:
Lady Gaga has recorded many songs. – Lady Gaga nagrała wiele piosenek.
Elvis Presley recorded many songs. – Elvis Presley nagrał wiele piosenek.
Jaka jest różnica? Bo jest spora.🧐
Lady Gaga żyje! Tak, żyje i nadal tworzy, więc pewnie jeszcze nagra niejedną piosenkę. Elvis z kolei nie nagra już żadnej piosenki ponieważ zmarł.
Brzmi to bynajmniej dziwnie, więc może kilka innych przykładów.
J.K. Rowling has written many interesting books.
J.R.R. Tolkien wrote many interesting books.
Oczywiście nie muszą to być znane osobistości. Możemy przecież powiedzieć:
My friend has visited many interesting places. – Mój przyjaciel odwiedził wiele interesujących miejsc. Nadal żyje, ma się dobrze i ciągle zwiedza nowe, interesujące miejsca. 😀
Rozumiecie? Ok, w takim razie dalej…
4) Jeśli coś właśnie się stało lub jeszcze nie zaczęło - ze słówkami "just", "yet" i "already".
Czasu Present Perfect używamy, kiedy czynność dopiero się zakończyła, np.
Tom has just left. – Tom właśnie wyszedł.
Co oznaczają te słowa just, already i yet?
just – właśnie, dopiero co, przed chwilą
already – już, wcześniej niż się spodziewano
yet – jeszcze (w przeczeniach), już (w pytaniach).
Weźmy sobie takie przykład:
Have you finished your homework yet? – Czy już skończyłeś zadanie domowe?
No, I haven’t done my homework yet. – Nie, jeszcze nie zrobiłem zadania domowego.
Yes, I have already done my homework.
Lub..
I’ve just done my homework. I can go to the cinema with you. Hurray! – Właśnie odrobiłem zadanie domowe. Mogę iść z wami do kina. Hurra. 😀
Inny przykład, powiązany z rezultatem tym razem:
„Where is Andy?”
„He has just left to the post office”. – Wyszedł właśnie na pocztę. No i rezultat jest taki, że go teraz nie ma. 😛 Może dziwne tłumaczenia, ale pomocne.
Więcej ćwiczeń z just, already i yet znajdziecie tutaj.
5) Kiedy mówimy o niezakończonym jeszcze okresie czasu, czyli o różnicach między Present Perfect a Past Simple.
Wspaniale. Ale co to właściwie znowu znaczy niezakończony okres czasu?
Do tego przyda nam się mini tabelka, w której porównamy wyrażenia używane z czasem Past Simple oraz te charakterystyczne dla czasu Present Perfect:
PAST SIMPLE PRESENT PERFECT
– yesterday – today (dzisiaj)
– last week/month/year – this week/month/year
A teraz kilka przykładów:
This month I have visited my parents three times. – W tym miesiącu odwiedziłam rodziców 3 razy.
Last month I visited my parents four times. – W zeszłym miesiącu odwiedziłam rodziców 4 razy.
Widzimy różnice? Pierwsze zdanie jest w Present Perfect ponieważ wyraża niezakończony okres czasu, ten miesiąc jeszcze trwa, więc rodziców mogę jeszcze odwiedzić. Z kolei drugie zdanie odnosi się do czasu, który przeminął. W zeszłym miesiącu już nic nie jesteśmy w stanie zrobić, ponieważ nie możemy cofnąć się do przeszłości, chyba, że dysponujemy wehikułem czasu. 🙂 Inne porównanie:
Today I have drunk 3 cups of coffee. I mogę jeszcze wypić 3 kolejne i ewentualnie dostać zawału serca…
Yesterday I drank 5 cups of coffee. Już więcej nie wypije, bo to było wczoraj.
Łatwe? A teraz kilka baaardzo pomocnych ćwiczeń po których już nigdy nie pomylicie tych dwóch czasów:
Present Perfect vs. Past Simple TEST 1
Present Perfect vs. Past Simple TEST 2
Present Perfect vs. Past Simple TEST 3
A na koniec jeszcze…
Wyrażenia charakterystyczne dla czasu Present Perfect - so far, lately, recently, still
Czas Present Perfect używamy również ze słowami:
so far – do tej pory
still – jeszcze nie, ciągle nie (używane w zdaniach przeczących)
recently / lately – ostatnio
Przykłady zdań poniżej:
I have written 5 books so far – Do tej pory napisałam 5 książek.
I haven’t seen Julia recently – Nie widziałam Julii ostatnio.
He has been very busy lately – On był ostatnio bardzo zajęty.
She still hasn’t done her homework – Ona jeszcze nie odrobiła swojego zadania domowego.
A teraz test! W jakim czasie powinny zostać wypowiedziane poniższe zdania?
1. Pracuję jako dziennikarz dla magazynu sportowego.
2. Kiedy byłem studentem, pracowałem jako dziennikarz dla magazynu sportowego.
3. Pracuję jako dziennikarz od 2017 roku.
Jaka jest odpowiedź? Zróbmy krótką analizę.
W pierwszym zdaniu nie mamy żadnych podstaw, żeby użyć czasu Present Perfect. Osoba, która wypowiada to zdanie, mówi o tym czym się zajmuje na co dzień. Zdania typu: Jestem lekarzem, pracuję w szpitalu. Albo „Prowadzę własną firmę” albo Naprawiam zepsute auta, jestem mechanikiem itd. bez mówienia od kiedy lub ile czasu wykonujemy dany zawód, powinny być w czasie Present Simple. Tak więc pierwsze zdanie będzie brzmiało:
1. I work as a journalist for a sports magazine.
Drugie zdanie zaczyna się od słów „Kiedy byłem studentem…” Sugeruje nam to, że te czasy już minęły i zdanie powinno być utworzone w czasie Past Simple. Zdanie będzie wyglądało następująco:
2. When I was a student I worked as a journalist for a sports magazine.
A co z trzecim zdaniem? Tak!!! Tutaj będzie Perfect! Dlaczego? Ponieważ osoba, która wypowiada zdanie, rozpoczęła swoją pracę w przeszłości i do tej pory jej nie zmieniła. Coś zaczęło się w przeszłości i trwa nadal. Ale chwilkę… Użyjemy „for” czy „since”?
Oczywiście, że „since”, którego używamy od konkretnego punktu w przeszłości do chwili obecnej. Zdanie będzie brzmiało:
3. I have worked as a journalist since 2017.
lub z naciskiem na trwanie (właściwsza wersja)
I have been working as a journalist since 2017.
Łatwe?
Podsumowując...
Każdy czas gramatyczny w języku angielskim można rozpoznać, albo z kontekstu wypowiedzi lub po frazach charakterystycznych dla danego czasu. Aby użyć czasu Present Perfect, trzeba mieć ku temu powody, które zostały wymienione w powyższym artykule. Mam nadzieję, że artykuł był pomocny i od teraz rozpoznacie czas Present Perfect z zamkniętymi oczami. Jeśli macie jakieś pytania, pozostawcie je w komentarzu pod artykułem lub wyślijcie maila na biuro@englishnavigator.pl
Powodzenia!
