„PHRASAL VERBS” CZYLI O TYM JAK POWSTAJE NOWE ZNACZENIE...
Czasowniki frazowe (Phrasal Verbs), lub inaczej angielskie czasowniki złożone, to wyrażenia składające się z czasownika oraz dodanego do niego przyimka. Dzięki temu otrzymujemy zazwyczaj zwrot o nieco innym znaczeniu niż czasownik podstawowy. Weźmy na przykład wyraz “look”, który oznacza wyglądać. Zobaczmy jak zmieni się znaczenie tego wyrazu po dodaniu do niego różnych przyimków:
look after – opiekować się
look down on – patrzeć na kogoś z góry
look for – szukać czegoś, rozglądać się za czymś
look forward – wyczekiwać czegoś, czekać na coś
look into – przyjrzeć się czemuś bliżej/ z bliska
look up – sprawdzać coś, wyszukiwać czego np. słówka w słowniku
Jedno słówko “look” i tyle znaczeń? No cóż, czasowniki frazowe potrafią nieźle namieszać w głowie. Po co się ich właściwie uczyć? Znajomość tak zwanych „phrasal verbs” jest niezbędna do osiągnięcia biegłości językowej. Umiejętność stosowania czasowników złożonych sprawia wiele trudności, jednak są one bardzo często używane w mowie potocznej, codziennych wypowiedziach oraz wyrażeniach idiomatycznych.
Być może zastanawiacie się, dlaczego tak trudno wam zrozumieć oglądane w języku angielskim filmy czy słuchać anglojęzycznego radia. Odpowiedzią może być między innymi brak znajomości właśnie czasowników frazowych (złożonych), bo gdzieś tam usłyszeliśmy “look” ale zupełnie nie pasuje do kontekstu i ostatecznie gubimy wątek zupełnie zdezorientowani. Podejrzewam, że każdy miał taki etap w swojej karierze ucznia, jednak nauczenie się nawet tych najczęściej używanych, podstawowych “phrasal verbs” znacznie ułatwia życie.
TYPY CZASOWNIKÓW ZŁOŻONYCH (PHRASAL VERBS)
Zanim przejdziemy dalej, należy wiedzieć, że czasowniki frazowe dzielą się na takie, które wymagają dopełnienia bliższego (tzw. transitvie verb) i takie, które dopełnienia nie potrzebują (tzw. intransitive verb). Z kolei czasowniki, które wymagają dopełnienia możemy dalej podzielić na rozdzielne i nierozdzielne. Co to oznacza w praktyce?
Weźmy dla przykładu czasownik “put aside”, który oznacza “odkładać coś na bok”. Możemy powiedzieć:
He put aside his work. – Odłożył swoją pracę.
Z kolei, jeśli słówko “work” zastąpimy zaimkiem “it”, możemy powiedzieć: He put it aside. – Odłożył to na bok.
Jak widzimy czasownik “put aside” jest czasownikiem wymagającym dopełnienia, w naszym przykładzie jest to “work” lub zaimek “it” i dodatkowo, można go używać zarówno rozdzielnie jak i nierozdzielnie.
Niektórych czasowników frazowych nie można rozdzielać – należy do nich czasownik frazowy “put up with” – znosić.
Powiemy: “I can’t put up with all this noise” – “Nie mogę znieść tego hałasu”, nie możemy natomiast powiedzieć “I can’t put up all this noise with” lub “I cannot put up all this noise up with.
Innym przykładem tego typu może być czasownik “care for” – opiekować się kimś, dbać o kogoś.
Powiemy: “I don’t care for the flowers”. a nie “I don’t care the flowers for.”
Więcej o czasownikach „intransitive”, czyli niewymagających dopełnienia dowiecie się z filmiku Alexa:
Learn 20 intransitive PHRASAL VERBS in English
Uwaga! Niektóre czasownik frazowe mają kilka znaczeń i w zależności od znaczenia mogą wymagać bądź nie wymagać dopełnienia. Przykładem takiego czasownika jest czasownik “blow up”. “Blow up” ma wiele znaczeń, m.in. “wybuchać”, “wysadzać coś” – może wymagać dopełnienia bądź nie. Zobaczmy na podane poniżej przykłady.
The building blew up. – Budynek wybuchł. (Brak dopełnienia dalszego. Po prostu wybuchł i już. Nie ma potrzeby dodawania niczego. ;).
Ale…
The robber blew the factory up. – Złodziej wysadził fabrykę w powietrze. (Potrzeba dopłenienia, wysadził co? Fabrykę).
“Blow up” oznacza również nadmuchać, napompować. W tym znaczeniu możemy powiedzieć:
She blew up the baloon. – Nadmuchała balon.
He blew the tyre up. – Napompował oponę.
Jak widać czasownik „blow up” w tym znaczeniu, może występować rozdzielnie bądź nie.
A teraz gwóźdź programu i…
LISTA 30 NAJCZĘŚCIEJ UŻYWANYCH CZASOWNIKÓW FRAZOWYCH (PHRASAL VERBS)
1. ASK AFTER – pytać o kogoś
Np. He asked after his mother. – Pytał o swoją mamę.
2. BREAK DOWN
wyważyć, wyłamać (drzwi)
np. They had to break down the door because they lost the keys. – Musieli wywarzać drzwi, ponieważ zgubili klucze.
zepsuć się
np. My car has broken down. – Mój samochód się popsuł.
załamać się nerwowo
np. My sister broke down. – Moja siostra się załamała
3. BRING ABOUT – powodować
np. Her lack of imagination brough about her injury. What brought it about? – Jej brak wyobraźni, spowodował kontuzję. Co to spowodowało?
4. BRING UP – wychowywać kogoś
np. Her parents brought her up to be a good person. – Jej rodzice wychowali ją na dobrą osobę.
5. BUMP INTO – wpaść na kogoś przez przypadek
np. Yesterday I bumped into my old friend in the street. – Wczoraj wpadłem na mojego starego przyjaciela na ulicy.
6. CALL OFF – odwołać coś
np. The meeting has been called off. – Spotkanie zostało odwołane.
7. CALM DOWN – uspokoić się / uspokoić kogoś
np. Calm down! – Uspokój się!; She tried to calm him down. – Próbowała go uspokoić.
8. CHEER UP – rozweselić się, rozchmurzyć się
np. The boy cheered up when he saw his mother. – Chłopiec się rozchmurzył kiedy zobaczył mamę.
The gift should cheer her up. – Prezent powinien ją rozweselić.
9. CHICKEN OUT – stchórzyć
np. He chickened out at the last minute. – Stchórzył w ostatniej minucie.
10. COME BACK – wracać
np. Come back here immediately! – Wracaj tu natychmiast!
11. COME UP WITH – wymyślić coś
np. She has come up with a great idea! – Wymyśliła świetny pomysł!
12. DO AWAY WITH – pozbyć się czegoś
np. I need to do away with these old clothes to make some space in my room. – Muszę pozbyć się starych ubrań, żeby zrobić trochę miejsca w swoim pokoju.
13. DROP OUT – wypisać się, odpaść
np. He’s dropped out of school. – Odpadł ze szkoły (W sensie, wyrzucili go).
14. END UP – skończyć (zwykle źle)
np. He ended up in a hospital. – Skończył w szpitalu.
15. FIGURE OUT – zrozumieć coś, pojąć coś
np. I can’t figure out why she said that. I just can’t figure it out. – Nie mogę pojąć dlaczego to powiedziała. Po prostu nie mogę tego pojąć.
16. GIVE UP – poddawać się.
np. I don’t give up easily. – Nie poddaję się łatwo.
17. GROW UP – dorastać
np. I’m going to be a doctor when I grow up. – Mam zamiar zostać lekarzem kiedy dorosnę.
18. HANG ON – czekać
np. Will you hang on a minute? I’m not ready – Poczekasz chwilkę? Nie jestem jeszcze gotowy.
19. LOOK AFTER – opiekować się, zajmować się kimś/czymś
np. Do you have any experience in looking after small children? – Masz jakieś doświadczenie w zajmowaniu się małymi dziećmi?
20. MAKE UP – wymyślać, zmyślać
np. Don’t believe him! He likes making up stories. – Nie wierz mu. Lubi wymyślać historie.
21. MESS UP – zepsuć coś, namieszać
np. He wasn’t going to mess up this interview – Nie miał zamiaru zepsuć tego wywiadu.
22. PASS AWAY – umrzeć
np. His grandfather passed away last year. – Jego dziadek umarł w zeszłym roku.
23. PUT OUT – gasić ogień,
np. The fire brigade put out the fire – Straż ugasiła pożar.
24. SHOW OFF – popisywać się, chwalić się czymś
np. He showed off his new car by driving it to work. – Pochwalił się swoim nowym autem przyjeżdżając nim do pracy.
25. SPEAK UP – mówić głośniej
26. TAKE OFF – zdejmować (np. płaszcz), startować (o samolocie)
np. Please, take off your coat. – Proszę, zdejmij płaszcz.
The plane has just taken off – Samolot właśnie wystartował.
27. THROW AWAY – wyrzucać coś, pozbywać się czegoś
np. Could you throw away this old cheese? – Możesz wyrzucić ten stary ser?
28. THINK OVER – przemyśleć coś
np. You should think it over again. This is a very important decision. – Powinieneś przemyśleć to jeszcze raz. To bardzo ważna decyzja.
29. TRY OUT – wypróbować
np. He tried out his new car – Wypróbował swój nowy samochód.
30. WAKE UP – budzić się, budzić kogoś
np. Can you wake me up tomorrow morning at 6.00? – Możesz obudzić mnie jutro o 6.00?
Uwaga bonus! Poniżej znajdują się trzy czasowniki frazowe, które najczęściej można usłyszeć w filmach wraz z przykładami wideo! Na pewno już je słyszeliście.
back off- nie mieszać się, nie wtrącać się, odsunąć się
https://www.youtube.com/watch?v=jDSWsLiFyUw
fall down – przewrócić się, upaść
https://www.youtube.com/watch?v=–Xe1SQe7jE
break up – zerwać ze sobą, niszczyć, psuć coś
https://www.youtube.com/watch?v=UC3WVftjfIM&list=PLvq8jZTnTtop8jKT6yZQTLdG0T6PTZsHC&index=3
Wszystko super ale….
CZASOWNIKI FRAZOWE (PHRASAL VERBS) - JAK SIĘ UCZYĆ ŻEBY ZAPAMIĘTAĆ?
1. Nauka „frazali” w kontekście.
W internecie bez trudu można znaleźć dziesiątki list angielskich czasowników złożonych, jednak nauka „phrasal verbs” w ten sposób, może okazać się nie do końca tak skuteczna jakbyśmy tego chcieli. Dlatego też najlepsze rezultaty i znacznie efektywniejsze zapamiętywanie, może przynieść uczenie się czasowników w kontekście.
„Phrasal verbs” najlepiej utrwalać w pamięci za pomocą krótkich historii bądź opowiadań. Poniżej przykładowa strona na której znajdziemy treściwe anegdoty dosłownie „napakowane” czasownikami frazowymi. Z pewnością ułatwi to naukę: https://profesornativogratis.com/phrasal-verbs-1/
Oglądanie krótkich filmików również może okazać się pomocne: https://www.youtube.com/watch?v=YCXDqlFjg8o
2. Nauka czasowników frazowych z piosenek.
Jeśli lubimy słuchać anglojęzycznych piosenek, warto zwrócić uwagę na słowa. Warto spisać oraz przetłumaczyć czasowniki frazowe z naszych ulubionych piosenek, biorąc oczywiście pod uwagę kontekst i sens w jakim zostały użyte. Znalezienie czasowników frazowych nie powinno sprawić wam większej trudności, czasem można je znaleźć już w tytule piosenki tak jak w przypadku piosenki „Wake me up”. 😉
3. Nauka czasowników frazowych z tym samym przyimkiem.
Naukę „phrasal verbs” może również ułatwić uczenie się czasowników frazowych z tym samym przyimkiem, na przykład: get up, meet up, eat up. Częstym błędem popełnianym przez osoby uczące się języka angielskiego, jest nauka czasowników frazowych z tym samym czasownikiem głównym i innym przyimkiem np. go up to, go out, go around. W tym przypadku zdecydowanie trudniej jest zapamiętać znaczenie zwrotu, dlatego, że każdy czasownik frazowy zaczyna się na to samo słowo. Zgadzacie się?
4. Wykorzystanie czasowników frazowych w odniesieniu do sytuacji z życia codziennego.
Jednym z lepszych sposobów zapamiętywania czasowników frazowych jest „osadzenie” czasownika frazowego w odniesieniu do własnych doświadczeń. O co chodzi? Chodzi o to, żeby przywołać wydarzenie ze swojego życia, które moglibyśmy opisać za pomocą czasownika frazowego. Nie musi być to elaborat, mogą to być dwa zdania odnośnie dnia wczorajszego np. „Yesterday when I was getting off the bus, I bumped into my old friend from school.” – Wczoraj kiedy wysiadałam z autobusu, wpadłam na starą przyjaciółkę ze szkoły.”
Podsumowując, nauka czasowników frazowych z pewnością nie należy do najłatwiejszych, ale
mimo wszystko warto się ich uczyć. Metoda nauki jaką wybierzecie jest kwestią indywidualną, jednak być może pomysły podane powyżej przypadną wam do gustu. Jak już zostało wspomniane wcześniej, angielskie czasowniki frazowe są ważnym elementem biegłości językowe, jeśli jesteście zainteresowani co jeszcze jest ważne w tej kwestii, zapraszamy do zapoznania się z artykułem:
Jak zacząć mówić po angielsku płynnie i bez błędów.
Jeśli chcielibyście sprawdzić swoją znajomość czasowników frazowych, poniżej znajdują się linki do testów na znajomość „frazali” na 3 różnych poziomach zaawansowania! Trzymamy za was kciuki.
Powodzenia!
